Δελτίο Τύπου - Ανακοίνωση της ΕΠΕ σχετικά με εξώδικο για παραπλανητική διαφήμιση σεμιναρίων προγραμματισμού

Αθήνα, 18-7-2018

Η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας (ΕΠΕ) αποτελεί βάσει του Καταστατικού της¹: “...επιστημονικό, επαγγελματικό σωματείο, συλλογικό όργανο των Διπλωματούχων και Πτυχιούχων Τμημάτων Πληροφορικής Ελληνικών Α.Ε.Ι. ή ισότιμων του εξωτερικού...”

Με δράση σχεδόν δύο δεκαετιών πλέον, η Ένωσή μας έχει καταφέρει να θέσει μια σειρά καίριων θεμάτων στο κέντρο της πολιτικής και κοινωνικής συζήτησης σε οτιδήποτε σχετίζεται με την Πληροφορική, τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και γενικότερα την Ψηφιακή Στρατηγική της χώρας. Σύμφωνα με το Καταστατικό και τον Κώδικα Δεοντολογίας για την Πληροφορική^2,3, ως Ένωση αποσκοπούμε διαχρονικά:

“...στη διαφύλαξη, μελέτη και προαγωγή των κοινών οικονομικών, κοινωνικών και επαγγελματικών συμφερόντων των Πληροφορικών στα πλαίσια της εξυπηρέτησης του κοινωνικού συνόλου (...) Διάδοση, προαγωγή και χρήση της Πληροφορικής σε όλους τους τομείς της Οικονομίας, της Δημόσιας Διοίκησης, της Υγείας, των Επιστημών, της Τεχνολογίας, της Τέχνης, της Εκπαίδευσης και του Πολιτισμού...”

Θεωρούμε διαχρονικό μας καθήκον να φροντίζουμε για την υγιή ανάπτυξη του τομέα της Πληροφορικής σε κάθε επίπεδο, δημόσιο και ιδιωτικό, ατομικό και συλλογικό, πέρα από τη στενή έννοια της εκπροσώπησης συγκεκριμένων πτυχιούχων από συγκεκριμένα τμήματα σχολών σε ΑΕΙ. Μερικές από τις πιο πρόσφατες παρεμβάσεις μας περιλαμβάνουν υπόμνημα για την οργάνωση και τη λειτουργία της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της Έρευνας⁴, τα διαχρονικά προβλήματα στα ΕΠΑ.Λ. που υποβαθμίζουν την παρεχόμενη Πληροφορική Παιδεία στην Επαγγελματική Εκπαίδευση⁵, τα επαγγελματικά δικαιώματα πιστοποιημένων από τον ΕΟΠΠΕΠ αποφοίτων ΕΠΑΛ και ΙΕΚ ειδικοτήτων Πληροφορικής^6,7, επιστολή προς Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων σχετικά με τα Κέντρα Πληροφορικής & Νέων Τεχνολογιών (ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ.)⁸, παρέμβαση για το ειδικό καθεστώς καταβολής ΦΠΑ⁹ και το νέο ειδικό τέλος 2-6% δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας¹⁰ στην αγορά ηλεκτρονικών συσκευών, κ.ά.

Τα τελευταία δύο χρόνια έχει κλιμακωθεί σημαντικά το φαινόμενο της πώλησης σεμιναρίων πιστοποίησης σε αντικείμενα ΤΠΕ περιορισμένου και αμιγώς τεχνικού περιεχομένου, συνήθως σχετιζόμενα με συγκεκριμένες τεχνολογίες και πλατφόρμες. Η κατάσταση αυτή είναι πολλαπλώς προβληματική και σε πολλά επίπεδα, κοινωνικό, επαγγελματικό και οικονομικό. Αφ’ ενός οι αντίστοιχες πιστοποιήσεις συγκρίνονται εσφαλμένα (λόγω άγνοιας) με κανονικά πτυχία Γ’/βάθμιας εκπαίδευσης ή επιπέδου 6 σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα EQF (European Qualifications Framework). Αφ’ ετέρου πολλές εταιρίες προωθούν τα δικά τους αντίστοιχα προϊόντα μέσω παραπλανητικών διαφημίσεων, οι οποίες υποβαθμίζουν την αξία των πτυχίων ΑΕΙ και δυσφημούν τους αποφοίτους τους περιγράφοντάς τους ως ανεπαρκείς σε επίπεδο πραγματικής εργασίας.

Σε κάθε περίπτωση, είναι αδιανόητο στην Ελλάδα του 21ου αιώνα να εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε την Πληροφορική ως “τέχνη” ή “τεχνική” ή κάτι που μπορεί να διδαχτεί σε σεμινάρια μερικών ημερών, τη στιγμή για όλο τον υπόλοιπο κόσμο είναι εδώ και δεκαετίες αυτόνομη επιστήμη, αναγνωρισμένη ως τέτοια σε επιστημονικό και επαγγελματικό επίπεδο, αντίστοιχα με κάθε άλλη που διδάσκεται παγκοσμίως σε Πανεπιστήμια.

Εδώ και δύο χρόνια μια τέτοια προσπάθεια συσκότισης της διάκρισης μεταξύ σεμιναρίων προγραμματισμού και σπουδών Πληροφορικής ΑΕΙ πραγματοποιείται στα πλαίσια του ονομαζόμενου “Coding Bootcamp” που διοργανώνουν ιδιωτικοί φορείς και εταιρίες του κλάδου σε συνεργασία με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ). Το γεγονός της εμπλοκής του ΟΠΑ στις ενέργειες αυτές είναι ιδιαίτερα σοβαρό, καθώς συμπράττει όχι μόνο άμεσα με τη συμμετοχή διδακτικού προσωπικού και διάθεσης υποδομής, αλλά και και έμμεσα σε διαφημίσεις που υποστηρίζουν πως οι απόφοιτοι Πληροφορικής ΑΕΙ είναι ανεπαρκείς να εργαστούν σήμερα ως προγραμματιστές – την ίδια στιγμή που το ΟΠΑ διαθέτει τμήμα Πληροφορικής με προπτυχιακό και μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών και με 200 νέους εισακτέους κάθε χρόνο.

Η Ένωσή μας επισήμανε από την αρχή τη σημαντικότητα του παραπάνω περιστατικού και ξεκίνησε μια σειρά επαφών με το ΟΠΑ, ώστε να επιβεβαιώσει ότι δεν πρόκειται για πρωτοβουλία μεμονωμένων ανθρώπων αλλά για σαφής διοικητική απόφαση. Η διαδικασία κατέληξε στην επιστολή της ΕΠΕ¹¹ το Φεβρουάριο του 2017 προς τον πρύτανη, δύο κοσμήτορες και δύο προέδρους τμημάτων του ΟΠΑ, όπου περιγραφόταν αναλυτικά όλο το ιστορικό, οι παραπλανητικές αναφορές των διαφημίσεων και η δημόσια προβαλλόμενη συμμετοχή του ΟΠΑ με διάθεση προσωπικού και υποδομών, προφανέστατα για εμπορική δράση ιδιωτικών φορέων.

Δυστυχώς, ενώ αρχικά πληροφορηθήκαμε ότι η επιστολή μας είχε ξεκινήσει ενεργή διερεύνηση του θέματος στο ΟΠΑ, μερικές μέρες αργότερα λάβαμε επίσημη απάντηση¹² από τον πρύτανη του ιδρύματος, όπου όχι μόνο δεν διαφαινόταν πρόθεση να σταματήσουν άμεσα αυτές οι ενέργειες, αλλά αντίθετα επαναλάμβανε σε μεγάλο βαθμό τα επιχειρήματα της αρχικής διαφήμισης σχετικά με την αξία της σεμιναριακής πιστοποίησης προγραμματιστών με αυτό τον τρόπο. Χαρακτηριστικά, στην απάντησή του ο πρύτανης αναφέρει ότι πρόκειται για ένα “νέο μοντέλο εκπαίδευσης” που “αποσκοπεί στη μείωση του χάσματος ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά στην αγορά εργασίας”. Ως προς τις τελευταίες αυτές διαπιστώσεις, δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη μελέτη που να δείχνει ότι η ανεργία στους πτυχιούχους Πληροφορικής (ΑΕΙ και ισότιμων) οφείλεται σε έλλειψη επιστημονικής και επαγγελματικής κατάρτισης, ούτε φυσικά ότι οι ανάγκες της ελληνικής αγοράς ΤΠΕ εστιάζονται σε εξαιρετικά περιορισμένα τεχνικά αντικείμενα όπως αυτά που διδάσκονται στη συγκεκριμένη πιστοποίηση. Ακόμα κι αν αυτοί οι δύο ισχυρισμοί ευσταθούσαν, το ΟΠΑ ως ΑΕΙ είναι υποχρεωμένο βάσει Νόμου να διατηρεί υψηλής ποιότητας και επικαιροποιημένο πρόγραμμα σπουδών στο Τμήμα Πληροφορικής και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συμπράττει με ιδιωτικούς φορείς που αποσκοπούν στη διάθεση εμπορικών προϊόντων για να εκμεταλλευθούν αυτό το “κενό”.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαφημιστική καμπάνια της συγκεκριμένης δράσης βασίστηκε σε περιγραφές τουλάχιστον παραπλανητικές, μεταξύ των οποίων και οι παρακάτω:

• «Tο πρόγραμμα απευθύνεται σε υποψήφιους εκτός εργασίας και χωρίς ουσιαστικό υπόβαθρο στην Πληροφορική, που θέλουν να επανειδικευτούν στον Προγραμματισμό και να ξεκινήσουν άμεσα την καριέρα τους σε ένα επάγγελμα με υψηλές αμοιβές και προοπτικές.»

• «Γίνε Περιζήτητος Προγραμματιστής σε 12 Εβδομάδες. Οι Απόφοιτοί μας Εργάζονται σε Κορυφαίες Εταιρίες. Με την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος οι απόφοιτοι διαθέτουν πλέον όλα τα απαραίτητα εφόδια για να προσληφθούν άμεσα ως entry-level, full-stack προγραμματιστές!»

• «Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος και την πιστοποίηση των γνώσεών τους προσλήφθηκε το 100% των αποφοίτων από τις 20 κορυφαίες συμμετέχουσες εταιρίες σε θέσεις σχετικές με τον προγραμματισμό, με μηνιαίους μισθούς που άγγιξαν τα €1.300!»

Η παραπάνω διαφήμιση είναι παραπλανητική, καθώς υποστηρίζει κάποιος ή κάποια, χωρίς κανένα επαγγελματικό υπόβαθρο ή κανονικές σπουδές στην Πληροφορική, μπορεί: (α) να “επανειδικευτεί” στην Πληροφορική μέσα σε λιγότερο από τρεις μήνες, (β) να προσληφθούν 100% εγγυημένα και με μισθούς της τάξης των 1.300 ευρώ, (γ) να καλύψουν τις απαιτήσεις μιας θέσης προγραμματιστή κατηγορίας entry-level full-stack. Αξίζει να σημειωθεί ότι απλά και μόνο το (γ) απαιτεί σε βάθος γνώση αντικειμένων όπως δίκτυα Η/Υ, πρωτόκολλα TCP/IP, σχεδίαση Βάσεων Δεδομένων, κτλ, καθώς και απαιτητικά τεχνικά αντικείμενα όπως multi-tier αρχιτεκτονικές (π.χ. MVC), stateful & asynchronous communications, ανάπτυξη & έλεγχος κατανεμημένου λογισμικού, κτλ. Σε οποιοδήποτε τυπικό πρόγραμμα σπουδών Πληροφορικής προπτυχιακού επιπέδου σε Πανεπιστημιακό ίδρυμα της Ελλάδας ή του εξωτερικού, τα αντικείμενα αυτά καλύπτονται σε όχι λιγότερα από πέντε εξαμηνιαία μαθήματα, τυπικά μοιρασμένα σε 3-4 εξάμηνα σπουδών, με ξεχωριστές εργασίες, εργαστήρια και τελικές εξετάσεις. Από αυτά, μόλις δύο μαθήματα είναι προγραμματισμού και καλύπτουν ύλη ενός ολόκληρου ακαδημαϊκού έτους.

Για τους παραπάνω λόγους, αφού διαπιστώσαμε ότι τουλάχιστον εκ μέρους του ΟΠΑ δεν υπήρχε διάθεση να διακοπεί αυτή συνεργασία εμπορικής φύσεως με ιδιωτικούς φορείς και με τη διάθεση πόρων του ΑΕΙ, αποφασίσαμε η Ένωσή μας να προβεί στο επόμενο βήμα. Το Φεβρουάριο (2018) κατατέθηκε εξώδικο με παραλήπτη τη διοργανώτρια εταιρία και κοινοποίηση στο ΟΠΑ, στο οποίο παρουσιάζεται αναλυτικά η διαφημιστική εκστρατεία, τα σημεία όπου αυτή είναι παραπλανητική, καθώς επίσης τους λόγους για τους οποίους αποτελεί υποβάθμιση των κανονικών πτυχίων Πληροφορικής (ΑΕΙ και ισότιμων) και εν δυνάμει πλήττει επαγγελματικά κάθε συνάδελφο του κλάδου μας λόγω αθέμιτου ανταγωνισμού και κακών πρακτικών.

Ως επιστημονική και επαγγελματική Πληροφορικών, έχουμε την υποχρέωση, όχι μόνο απέναντι στους συναδέλφους Πληροφορικούς, αλλά και απέναντι της κοινωνίας, να μην αφήσουμε κανένα περιθώριο παρανόησης ως προς τα βασικά: Ότι η Πληροφορική είναι επιστήμη και επάγγελμα και όχι απλά τεχνική κατάρτιση-πιστοποίηση σε μεμονωμένα πρακτικά αντικείμενα όπως είναι ο προγραμματισμός. Ότι ο τομέας των πιστοποιήσεων είναι ευπρόσδεκτος και χρήσιμος ως επιχειρηματική δράση στον κλάδο μας, αλλά έχει συγκεκριμένο πλαίσιο, προδιαγραφές και περιορισμούς. Και ότι τα ΑΕΙ που εκπαιδεύουν τους νέους επιστήμονες δεν μπορούν να συμμετέχουν σε επιχειρηματικές δράσεις που η προώθηση και η επιτυχία τους βασίζεται στην ευθεία υποβάθμιση των σπουδών και των πτυχίων που απονέμει.

Δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε και να ακολουθήσουμε κάθε επόμενο βήμα, με υπομονή, ψυχραιμία και διάθεση συνεννόησης. Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της εξώδικης διαμαρτυρίας-πρόσκλησης.

Το Διοικητικό Συμβούλιο
της Ένωσης Πληροφορικών Ελλάδας

URL: http://www.epe.org.gr, mailto:info(στο)epe.org.gr

ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΗΣ
ΕΞΩΔΙΚΟΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ-ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Αθήνα 11-2-2018

Αγαπητέ Κύριε/Κυρία,

με την κάτωθι ανάρτηση της εταιρείας Global Sustain¹³ είχε διαφημιστεί η διεξαγωγή του 2ου Booting Camp «με 100% Εγγυημένη Απασχόληση»¹⁴ όπως χαρακτηριστικά είχατε αναφέρει σε δύο τουλάχιστον σημεία.

Μάλιστα παρακάτω είχε αναγράψει ότι «Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος και την πιστοποίηση των γνώσεών τους προσλήφθηκε το 100% των αποφοίτων από τις 20 κορυφαίες συμμετέχουσες εταιρίες σε θέσεις σχετικές με τον προγραμματισμό, με μηνιαίους μισθούς που άγγιξαν τα €1.300!» προκειμένου να υπονοηθεί ότι αντίστοιχη προοπτική περιμένει και τους νέους συμμετέχοντες.

Πρώτον, πληροφορηθήκαμε από email συμμετέχοντος, που έχουμε λάβει πως δεν είναι αληθές ότι υπάρχει 100% απασχόληση όσων συμμετείχαν στο πρώτο πρόγραμμα. Δεν είναι ακριβή ούτε τα περί μισθών 1300 ευρώ.

Δεύτερον και κυριότερο όμως, ποιες εγγυήσεις περί 100% εγγυημένης απασχόλησης υπάρχουν και από ποιες εταιρείες; Για πόσο χρόνο, με ποιο καθεστώς και με τι μισθούς; Έχουν αναλάβει συμβατική ευθύνη απέναντι στην εν λόγω εταιρεία στη βάση των ανωτέρω και αν ναι, ποιες εταιρείες;

Εάν όλα αυτά δεν υφίστανται, όπως βάσει των πληροφοριών μας αλλά και των διδαγμάτων της κοινής πείρας υποθέτουμε αλλά ακόμα και εάν υπάρχουν, εφόσον δεν προσδιορίζεται στην ανακοίνωση- διαφήμιση των υπηρεσιών κρίσιμα στοιχεία των υποτιθεμένων ωφελημάτων από τη συμμετοχή στα σεμινάρια- πχ. Διάρκεια της απασχόλησης για το 100% των συμμετεχόντων- τότε έχουμε με σαφήνεια αθέμιτη πρακτική.

Επιπλέον αναγραφόταν ότι «Tο πρόγραμμα απευθύνεται σε υποψήφιους εκτός εργασίας και χωρίς ουσιαστικό υπόβαθρο στην Πληροφορική, που θέλουν να επανειδικευτούν στον Προγραμματισμό και να ξεκινήσουν άμεσα την καριέρα τους σε ένα επάγγελμα με υψηλές αμοιβές και προοπτικές.»

Είναι αναληθές ότι μπορεί κάποιος σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, ακόμα και χωρίς κανένα ουσιαστικό υπόβαθρο να επανειδικευτεί- άραγε γιατί επαναδεικευτεί και όχι ειδικευτεί αφού μπορεί και να μη διαθέτει κανένα υπόβαθρο- σε έναν τομέα για τον οποίο προβλέπεται τουλάχιστον 4ετής φοίτηση στη Γ'-βάθμια εκπαίδευση.

Με τη νεώτερη ανακοίνωση¹⁵ για το 4ο bootcamp δεν επαναλήφθηκε το σύνολο των παραπλανητικών σχολίων Ωστόσο, η γενική, παραπλανητική εικόνα παραμένει, ιδίως μάλιστα όταν δεν έχει αναιρεθεί η εικόνα που είχε δημιουργηθεί με τις προηγούμενες ανακοινώσεις.

Συγκεκριμένα αναφέρονται τα εξής: «Γίνε Περιζήτητος Προγραμματιστής σε 12 Εβδομάδες...Οι Απόφοιτοί μας Εργάζονται σε Κορυφαίες Εταιρίες(άραγε πόσοι και σε ποιες;) Με την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος οι απόφοιτοι διαθέτουν πλέον όλα τα απαραίτητα εφόδια για να προσληφθούν άμεσα ως entry-level, full-stack προγραμματιστές!» και βεβαίως αναγράφεται ότι «Το 100% των αποφοίτων είχε ήδη προσληφθεί πριν την ολοκλήρωση των μαθημάτων από τις κορυφαίες εταιρίες που αγκάλιασαν το πρόγραμμα, με μηνιαίους μισθούς που άγγιξαν τα €1.200 (καθαρό εισόδημα)!»

Εδώ τα ποσά έχουν μειωθεί βεβαίως όλως περιέργως κατά 100 ευρώ. Το μήνυμα ωστόσο εξακολουθεί να είναι εξίσου αναπόδεικτο και ως εκ τούτου παραπλανητικό- εκτός του ότι αντιβαίνει στην κοινή λογική, σε διδάγματα της κοινής πείρας αλλά και στην πληροφόρηση που διαθέτουμε.

Σύμφωνα με το άρθρο 9δ του Νόμου 2551/1994 «1. Μια εμπορική πρακτική θεωρείται παραπλανητική όταν περιλαμβάνει εσφαλμένες πληροφορίες και είναι, συνεπώς, αναληθής ή, όταν, με οποιονδήποτε τρόπο, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής παρουσίασης της, παραπλανά ή ενδέχεται να παραπλανήσει το μέσο καταναλωτή, ακόμα και εάν οι πληροφορίες είναι, αντικειμενικά, ορθές όσον αφορά ένα ή περισσότερα από τα στοιχεία τα οποία παρατίθενται κατωτέρω και, ούτως ή άλλως, τον οδηγεί ή ενδέχεται να τον οδηγήσει να λάβει απόφαση συναλλαγής την οποία, διαφορετικά, δεν θα ελάμβανε.»

Είναι προφανές ότι σε μια περίοδο αυξημένης ανεργίας και αγωνίας η ανακοίνωση- διαφήμιση της εν λόγω εταιρείας εμπίπτει με σαφήνεια στις παραπάνω προβλέψεις, ιδίως μάλιστα σε έναν κλάδο όπως αυτός των πληροφορικών.

Η εμπλοκή των φορέων σας από πλευράς των οργανωτών γίνεται προκειμένου να προσδοθεί κύρος στις αθέμιτες αυτές πρακτικές, γεγονός που είμαστε βέβαιοι ότι δε σας βρίσκει σύμφωνους.

Δεδομένου μάλιστα ότι το μεν πρώτο εξ υμών έχει φοιτητές πληροφορικής για τα επαγγελματικά δικαιώματα των οποίων είμαστε βέβαιοι ότι επιδεικνύει το μέγιστο δυνατό ενδιαφέρον, η δε, δεύτερη εξ υμών επιθυμεί -είμαστε βέβαιοι- ένα ρυθμισμένο επαγγελματικό τοπίο, θεωρούμε πως η αναγραφή των φορέων σας ως συμμετεχόντων στα εν λόγω σεμινάρια είναι ατυχής.

ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ

Με την παρούσα μας διαμαρτυρόμαστε εντόνως για την αθέμιτη εμπορική πρακτική. Σας καλούμε αμέσως με τη λήψη της παρούσας να επανορθώσετε διορθώνοντας αποσύροντας τη συμμετοχή σας από τα εν λόγω σεμινάρια, έως ότου αυτά συμμορφωθούν με τις ορθές εμπορικές πρακτικές. Άλλως σας γνωρίζουμε ότι θα προβούμε σε όλες τις νόμιμες ενέργειες.

Εκ μέρους της ΕΠΕ

1 https://www.epe.org.gr/index.php?id=42

2 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11187&cHash=c63f109e0fd30c6c7aee5971d12b3f13

3 https://is.gd/Zc16ri

4 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11809&cHash=c5cf9becd51efae18b7db4349c05699c

5 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11808&cHash=3d8915214ac6e45e9685891514ff5035

6 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11588&cHash=3e53e7ce0a542501d55d55f9e3d5e6a0

7 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11708&cHash=90872d3013b4bbf897d03248f9c51990

8 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11813&cHash=8751c62772b60cd5f77afb7c078d58ee

9 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11810&cHash=3d041ccab321c7e52f7db830e066dc15

10 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11814&cHash=a2a1b6c4b6d0e5d255de4bd557be91b3

11 https://www.epe.org.gr/index.php?id=19&tx_ttnews%5Btt_news%5D=11582&cHash=b9707e87c449568f9298cc13f9061a9c

12 https://is.gd/eroEqs

13 http://globalsustain.org/el/story/21928

14 http://www.afdemp.org/bootcamp

15 http://www.afdemp.org/bootcamp/?utm_source=Facebook_Urgent_CodingBootcamp4-ver2%20%281%29